लू

पत्थरपुरको कथा मात्र हैन  लू, यो त भारतसंग सीमा जोडिएको दक्षिण क्षेत्रको दिन दिनैको अमानविय क्रुर र घिनलाग्दा घटनाहरूको छरपस्ट कथाहरूलार्इ  मेलो मेसो मिलाएर लेखिएको उपन्यास हो ।लेखक नयराज पाणडेले  पश्चिम नेपालमा वस्ने मुसलमान र पहाडीया वीच रहेको एकता,  ममता यस्मा पोखेका छन् ।सुदूर पश्चिम त्यसमा पनि भारतसंग सीमा जोडिएको क्षेत्रको उपन्यास लेख्दा उनी  सीमाका वस्तीहरूमा चुर्लुम्म  डुवेको पाइन्छ । सुदूर पश्चिम नेपालका विम्व यस्मा धेरै पस्कन सफल भएका छन् ।  मुसलमान जातिको धर्म , संस्कृति चाडवाड र मृत्यु लगायत उनीहरूका अन्य मसिना कुरा थाहा पाउन पनि लू उपन्यास पढ्नै पर्ने छ ।

भारतीय सर्कसमा हाम्रा सीमानाका धेरै केटाकेटी विभिन्न वाध्यतावस पुग्ने गरेका छन् । तीन माथि हुने श्रम शोषण   लगायत येोन शोषणका कुरा यस उपन्यासको विषय वस्तु वनेका छन् ।  गरिवीले अाफना छोराछोरीलाइ सर्कसमा  वेच्न वाध्य भएका वावु अामालार्इ एउटा पात्र इलैयाले संझाउंदा वावु अामाले  – हामीलाइ तैंले खान दे कि, हामीलार्इ  छोरी वेच्न दे भन्दा  इलैया चुपचाप लागको घटना । पत्थरपुरका गरिव जनताहरू भोक रोग र प्रकृतिको प्रकोप,  सीमानाका गुन्डा र प्रहरीवाट वल्लात्कृत  हुनु पर्ने  घटनालार्इ   उपन्यासले समेटेको छ ।नुसरतको जीवन माथि खेलवाड गर्ने डांकाहरूका कारण उनको जीवनमा परेको वज्रपातको मार्मिक घटनाले मन चसक्क हुन्छ ।  सीमानाको वजारमा पुगेकि कमलाले त्यहांका गुन्डावाट अाफनो कुमारीत्व लुटिएपछी  गर्भ वोक्न वाध्य भएकि  कमला पात्रले गाउ र घर परिवारवाट तिरस्कृत हुनु पर्दा उनको जीवनका भोगार्इ कम मार्मिक छैन ।

अनि राता रातै ठुल्दाजुको सीमाना पेलार्इको कारणले अाज नेपालमा रहेको भू भाग भोली भारतीय वन्दा दशगजाका वासिन्दाले भोगेको कथा, कतिले विष खाएर अाफु र परिवार समेत स्वाहा भएको घटना पनि लू जत्तिकै तातो छ।  रेडियोलाल जस्ता मनमेोजी पात्रहरू पनि  हाम्रै समाजका घटनाको एउटा जीवन्त पात्र जस्तो लाग्छ ।

हिमलामाथी सूर्य उदाएको चित्रमा हिमाल रातो वनाए वापत प्रधानपंचको सिफारिसमा पुरस्कार  थाप्न गएका जागेश्वरले अंचलाधीशको अादेश अनुसार वावु छोराले थुनुवाको पुरस्कार पाएको पंचायतीराजको चित्रण पनि यसमा पढ्न पाइन्छ ।

शुरू देखि उपन्यासको अन्त सम्म उत्सुकता जगाउने एउटा पात्र छ इलैया जो सुध्रिएला , घरजम गर्ला, उसका सपना पुरा होलान् उसको सुखी जीवनको कल्पना गर्दा गर्दै त्यो पात्र संगै उपन्यास समाप्ति हुन्छ  ।

एक पानामा उपन्यासकार पान्डे लेख्छन्   इलैयालले हिर्काएर गएको केही वेरपछि मैले यताउता कनिका जस्तै छरपस्ट अाफुलार्इ वटुलवाटुल पारेँ । कताकता उध्रिएको थिएँ , सिएँ  अाफूलार्इ । टुक्रिएको थिएँ ,गाँसे पनि । उठेँ । अाफूलार्इ टक्रटक्याएँ । डेक्चीवाट भात पत्तलमा खन्याएँ । अघिनै सिलेोटामा नून- खोर्सानी पिसेर राखेको थिएँ । त्यही नून- खोर्सानीसित मुछेर भारी मनले भात खाएँ । डेक्ची पखालेँ । र, त्यही डेक्ची वोकेर म कोठावाट निस्किएँ ।

उपन्यासको भाषा, शव्द सरल छन् ,सलल वगेको छ , उपन्यासकार सुदुर पश्चिमका पहाडीया र मुसलमानका वीच राम्ररी भिजेका छन् । उनीहरूका दिन दिनका स साना घटनाहरूलार्इ पनि रोचक ढंगवाट प्रस्तुत गर्न उनी सफल रहेका छन् । उनका हाल सम्म पाँचवटा उपन्यास वजारमा अाइ सकेका रहेछन् । मैले पढेको यो उनको उपन्यास पहिलो हो । यो भन्दा पनि ससक्त उनको उलार उपन्यास छ रे अव त्यो पढे पछि  तपार्इहरू समक्ष राख्ने छु । जय व्लग ।