चुनाव होला ?

“……संवैधानिक निकायका अनिर्वाचित अधिकारीहरूले पनि राजनीति र राजनीतिज्ञभन्दा वढी सम्मान पाउने गरेका छन् । मलार्इ न्यायपालिकाप्रति पूर्ण विश्वास छ भन्ने उक्ति वरोवर सुन्न पाइन्छ । तर मलार्इ हाम्रा राजनीतिक नेताहरूप्रति पूर्ण विश्वास छ भनी कसैले भनेको सुन्न पाइँदैन । यस्तो हुनु दुर्भाग्यपूर्ण हो । ’cause लोकतन्त्रमा राजनीतिक नेतृत्व नै सामाजिक न्याय र अार्थिक समृद्धि ल्याउने अग्रदूत हुने हुनाले यसको अतिशय महत्व छ । अरूले उत्प्रेरकको काम गर्न सक्छन् , प्रेरणा दिन सक्छन् । तर लोकतन्त्रमा अन्तिम परिणाम त वैधानिक लोकतान्त्रिक रानीतिक निकायहरूवाटै प्राप्त हुने हो । जनताको अभिमत ,सिकायत, चाहना अादि व्यक्त हुने भरपर्दो माध्यम विधायिका नै हन् ,तिनवाटै अावश्यकता अनुरूप मेोजुदा कानुनमा परिवर्तित हुनसक्छ र समयसापेक्ष नयाँ कानूनहरूको तर्जुमा हुनसक्छ । जनताका अाखावाट त्यस्ता निकायहरूप्रतिको सम्मान गिर्न दिनु हुंदैन ।”

माथिका भनाइहरूले मेरो मन छोएकोले मैले अाफना डायरीमा टिपोट गरेको थिए अाज तिनै भनाइलार्इ राख्न चाहन्छु । सांच्चै यी भनार्इ मार्मिक छैनन् त । म पनि यही चाहन्छु राजनीतिज्ञहरूले नै संसार फेर्न सक्छन् , अरू त उदाहरण र प्रेरकमात्र वन्न सक्छन् । दक्षिण एशियाको राजनीतिक विषयमा गोपालकृस्न गान्धीका भनार्इ   हाम्रा लागि पनि मननीय छन् ।

राजनीतिक पार्टी र तिनका नेताहरूको असक्षमताले गर्दा अाज साठी वर्ष देखि उठेको मुद्दाले पार पाउन सकिरहेको छैन । २४० वर्षको इतिहास वोकेको राजतन्त्र ढाल्न , लोकतन्त्रान्त्रीक गणातन्त्र ल्याउने पार्टीको नारामा सारा जनताले सहभागी भै सफल पारे । यस वेला सवै पार्टीहरू एउटै मुद्दामा वाधिएर संसारलार्इ चकित पार्ने काम गरेकै हो । तर अहिले तीनै नेताहरू हुतिहारा सावित हुन पुगेका छन् । असक्षम देखिएका छन् । देशलार्इ निकासा दिन नसकेकै हो । २ वर्षमा गर्छु भनेको काम चार वर्ष वित्दा पनि ज्यूंका त्यू रहनु  लाजमर्दो विषय नै हो । अझै केही भन्न सकिन्न चूनाव भए पनि संविधान वन्छ भन्ने कुरामा । चूनाव त ढीलो चाँडो होला । तर अाउंदो असारमा चूनाव हुंदैन । यो सरकारले चुनाव गराएन भनेर सरकारलार्इ केही भन्नु भन्दा पनि जनताले राजनीतिक पार्टी माथिनै प्रश्न उठाउने छन् । सेोताको रिसले लोग्नेको काखमा सु गरे जस्तै । पुल माथि हिंडिरहेका दुइवटा वोकाको कथा जस्तै । वांदरले रोटी वरावर भाग लगाएर दिन्छु भन्दै सवै अाफैले खाइदिएको कथा जस्तै ।  सवैतिरवाट अालोचित भएका वावुरामलार्इ हटाउनै पर्ने थियो ,हटे । तर चैाटा खान गएकी वुढी झोलमा डुवी, अाफु नभए पछि भाँडमै जावस् भन्ने मानसिकताले काम गर्रयो । अहिले राजनीतिक पार्टीका लागी नखाउँ भने दिन भरीको सिकार खाँउ भने ….अवस्था सृजना भएको  छ  ।

जनताले पत्याएका नेताले नै हामीले चलाउन सकेनेो । तपाइले चुनाव गराइदिनु पर्रयो  भन्दै जनताका सपना उनका पोल्टामा  जिम्मा लगाएका छन् हेरेो अव के हुने  हो ।

चुनावको अर्को कुनै विकल्प छैन । चुनाव नभै संविधान वन्ने वातावरण अव वन्दैन । त्यसैले चारदलले अाफूलाइ ठूलो नठानी साना सवै दललका कुरा सुनेर उनीहरूलार्इ समेत अागामी चुनावमा समावेश गरेर संगै लिएर हिंड्नु वुद्धिमानी होला । अहिलेको माअोवादी पार्टीमा रहेका धेरै नेताहरूले हिजो दश वर्षीय जनयुद्धमा अाफनै भूमिका खेलेका हुंदा उनीहरूका जायज र जनतालार्इ वलियो वनाउने कुरा एडजस्ट गर्न पनि पछि पर्नु हुन्न । नत्र उनीहरूका पछि लोकतन्त्र नचाहनेहरू र पुर्नरउत्थानवादीहरू माअोवादीका जामा पहिरिएर धमिलो पानीमा माछा मार्न खोज्छन् ।  सपार्न नसके पनि विगार्न भने सक्छन् ।

इतिहासमै पहिलोपटक न्यायिक र निजामती क्षेत्रका ठुलाहरू सम्मिलित सरकारको प्रयोग नेपालले गर्दै छ । हाम्रो लागि यो नितान्त नयाँ प्रयोग हो ।  दशजना पूर्व सचिवहरूले मन्त्रीको जिम्मेवारी पाएका छन् । अाजसम्मको रानीतिक इतिहासमा सवै चुनाव राजनीतिक पार्टीहरूले नै गराएका थिए । तर अाज पहिलोचोटी गैर राजनीतिक गैर दलिय मानिसवाट चुनाव गराउन खोजिदैछ । अन्तरिम चुनावी परिषद्का अध्यक्ष नाम दिएको खिलराज रेग्मीको मन्त्रीहरू ले हेरेोँ कसरी यो जटिल परिस्थितिको निकास निकाल्छन् । धेरै हद सम्म मन्त्रिपरिषदमा रहेकाहरू स्वच्छ इमान्दार त छन् तर राजनीति सोझो वाटो हिंडदैन । कतिपय ठाउंमा अाफना व्यक्ति गत छविभन्दा माथि उठेर जटील निर्णय दिन पनि पछि पर्नु हुन्न । सवैको राम्रो वन्न खोजेर राजनीति अघि वढ्न सक्दैन । कुर्सीमा अलिदिन वस्दै गए पछि नातावाद , फरियावाद र अरू विभिन्नवादले गाँजो हाल्न सक्छ ,त्यस्तो अवस्थामा यी इमान्दार भए पनि इमान्दार वन्न नदिन सक्छन् । सत्ताको मोह जाग्दै जान सक्छ । त्यसो भयो भने अझ दुर्भाग्य उत्पन्न हुन्छ ।

उनीहरू अाफैले  खोजेका हैनन् त्यसो भनेर  वातावरणा वनाउन कोही लागेनन् भन्ने ठोकुवा गर्न सकिन्न  । देख्दा ,हेर्दा राजनीतिक पार्टीकै अाग्रह अनुरोधमा जिम्मा पाएका हुन् ।  हामीलार्इ चाहियो भनेर मागेका होइनन् । त्यसैले असारमा चुनाव गराएर  श्रावणामा किन पदमुक्त हुने । मंसीर सम्म गरे हुन्छ भनेकै छ त्यहीसम्म जाउं भन्ने लालची हुन्छन् नै । सरकार वनाउंदा वाधा अडकाउ फुकाउंदा जसरी अातुर चलेको थियो अहिले चुनाव घोषणा गर्ने कुरामा तातो लागेको देखिदैन ।  अव असारमा चुनाव हुँदैन । असारमा चुनाव नभए अरू जटिलता थपिने पनि निश्चित नै छ ।

सेतो धरती

चक्रव्यूहमा चन्द्रसूर्य पढ्न निकै दिन लाग्यो । यसको अन्त नभै मैले अमर न्येोपानेको  सेतो धरती हाता परेको दुर्इ दिनमै पढी सके । झन्डै ७० वटा शिर्षकहरू दिएर तैयार भएको यो अाख्यान उपन्यास नतुरून्जेल पढुं पढुं लाग्यो ।

पुरानो र हाम्रो समाजको अभिसापको रूपमा रहेको वाल विवाह अनि वालविवाहकै सेरोफेरोमा वालविधवा भएर जीवन विताएकी नारी पात्रको दुख व्यथा र येोवनका तृस्नाका कथाव्यथा वडो मार्मिक ढँगले प्रस्तुत भएको छ । १९९० सालतिर जन्मेकी एउटी अवोध वालिकाको ७ वर्षमा विवाह हुन्छ । अाफ नो दुलाहा,  भगवान वा वाहुनसंग  विवाह भएको दुर्इ वर्षमै उ विधवा हुन्छे । मृत्यु पछि उनले ७८ वसन्त पार गर्दासम्म वाहुनकै पतिव्रताभै जीवन विताउंदा अाइ परेका यावत भोगाइ उपन्यासकार न्येोपानेको जादूभयी शैलीमा पढ्न पाइन्छ ।

अाजको दिनसम्म अझै पनि थिचिएर, हेपिएर ,पिसिएर , वोक्सीको वात सहेर ,अपसगुनको पात्र , रांडी वनेर जीवन अझै नारीले विताउन परिरहेको छ । उसका लागि अझै रातो रंग वर्जित छ । तारा जन्मेको समयमा जन्मने सधवा अामाहरूको कथा विधवाहरूको र अझ वालविधवाले भोग्नु परेका यस्ता कथाहरू अहिलेका युवा युवती हरूका लागि एकादेशको कथा हुन सक्छ । अहिलेका युवा युवतीले यस वारे थाहा पाउन,  हजुरअामाहरूले भोगेका दुख थाहा पाउन मात्र हैन त्यतिवेलाको समाजको अवस्थावारे वुझ्रन पनी यो सेतो धरती उपन्यास पढ्नु पर्छ । विवाह भै सकेकी छोरी विविधकारणवाट माइतीको शरणमा वस्दा वावुहरू, दाजु र भाइ अनि भाउजु वुहारीहरूले गर्ने व्यवहार सुन्दा पनि हाम्रा मुटु भझै चसक्क काटिने अवस्था नै छ ।त्यो अझै हाम्रै वरीपरी रहेकै छ ।

उपन्यासको सुरू र अन्त वडो रोचक ढंगवाट भएको छ ।पढ्दा लाग्छ कहिले काँही लेखके अाफनो कल्पनाशिलता देखाउन उपन्यासलार्इ तन्काए जस्तो लाग्छ ।तर  अवोध वालिका हुंदाको  चित्कार र पिडा यसमा पोखिएको पाइन्छ । वालविधवा युवाअवस्थामा अाउद का प्रकृति जन्य पिडा र , वृदा अवस्थामा पुग्दा तिनै विधवाले धर्मका नाममा परलोक सुधार्न खानु परेका ताडना र सास्तीका वारेमा पात्रहरूले अाफै वकेका छन् । लेखकले यो उपन्यास तैयार पार्न १७ दिन चितवनको देवघाटमै वसेर उपन्यासका पात्रहरूसंग भेटघाट गरेका रहेछन् । त्यसैले उपन्यास अझ जीवन्त भएको छ । समाजले विर्सि सकेको एउटा विषय वस्तुलार्इ तन्नेरी युवाले वढो खोजविनका साथ परिपक्वढंगवाट जिवन्त रूपमा प्रस्तुत गरेको पाइन्छ ।

उपन्यासमा विषय वस्तुलार्इ नविन ढंगवाट प्रस्तुत गरिएको छ । छोटा र सरल वाक्य, सरल वोलिचालीको भाषा , कल्पनाशिलता र दार्शनिकताले भरिपूर्ण भएको छ । दालभात अालु काउलीसंगै अागोमा पोलेर टिमुर हालेको गोलभेँडाको अचार जत्तिकै मिठो यो उपन्यास छ ।

उनको पहिलो कृति पानीको घाम रहेछ । त्यो पनि खोजेर पढुं जस्तो लागेको छ । अाशा गरैो छिटैृ उनीवाट अर्को यस्तै समाजमा लुकेर वसेको अर्को  विषय वस्तु सहितको उपन्यास हामीले पढ्न पाउं ।

जय व्लग ।